Χριστουγεννιάτικα στολίδια μέσα στα χρόνια

Φωτάκια, στολίδια από γυαλί, δέντρα σε όλα τα μεγέθη και χρώματα.

Για όλους μας αυτή η περιγραφή δεν μας είναι άγνωστη. Ίσα ίσα μας φέρνει στη μνήμη όμορφες αναμνήσεις αγαπημένων χρόνων, ή ίσως και όχι.

Σήμερα βρίσκουμε εύκολα χριστουγεννιάτικα στολίδια και γούρια κ.α. (ακόμη και σε ηλ. καταστήματα με χριστουγεννιάτικα είδη), και γεμίζουμε το σπίτι με γιορτινή διακόσμηση. Κατά κάποιον τρόπο, τα στολίδια του χριστουγεννιάτικού μας δέντρου μεταλαμπαδεύονται από γενιά σε γενιά δίνοντας έτσι μια άλλη σημασία και αξία πάνω τους.

Ποιες είναι όμως οι ρίζες των στολιδιών αυτών και πως άλλαξαν μέσα στα χρόνια;

Στολισμός Δέντρων πριν τον Χριστιανισμό

Πολύ πριν τον Χριστιανισμό, τα φυτά και τα δέντρα τα οποία παρέμειναν πράσινα όλο τον χρόνο είχαν μια ιδιαίτερη σημασία στους ανθρώπους όταν έφτασε ο χειμώνας. Οπότε οι άνθρωποι τότε έπαιρναν ορισμένα κλαριά από αειθαλή δέντρα και τα κρεμούσαν πάνω από τις πόρτες και τα παράθυρά τους.

Σε ορισμένες χώρες, μάλιστα, πίστευαν ότι κρεμώντας αειθαλή κλαδιά στο σπίτι σου θα κρατήσεις μακριά τις μάγισσες, τα φαντάσματα, την αρρώστια και οποιοδήποτε άλλο είδους κακό μπορεί να σε πολιορκήσει.

Στην αρχαία Αίγυπτο, λατρευόταν μια θεότητα με το όνομα Ρα και κατά την ημέρα του χειμερινού ηλιοστασίου, όπου ο Ρα ανάρρωνε από την ασθένειά του, οι Αιγύπτιοι γέμιζαν τα σπίτια τους με κλωνάρια από φοινικόδεντρα, τα οποία συμβόλιζαν , κατ’ αυτούς, το θρίαμβο της ζωής εναντίον του θανάτου.

Στις αρχές της Ρωμαϊκής εποχής, οι άνθρωποι τότε είχαν σημαδεύσει το ηλιοστάσιο με ένα πλουσιοπάροχο γεύμα εν ονόματι Σατουρνάλια προς τιμής του θεού Σατούρνους. Οι Ρωμαίοι γνώριζαν ότι από το ηλιοστάσιο και μετά η γη τους θα άνθιζε και θα ευημερούσα ξανά, οπότε, προκειμένου να σημαδεύσουν την περίσταση, διακοσμούσαν τα σπίτια τους και τους ναούς τους με αειθαλή κλαδιά.

Στην Δυτική Ευρώπη, επίσης, οι Δρυίδεις, οι ιερείς των αρχαίων Κελτών, διακοσμούσαν τους ναούς τους με αειθαλή κλωνάρια προκειμένου να συμβολίσουν την αιώνια ζωή. Συγκεκριμένα, οι άγριοι Βίκινγκς στην Σκανδιναβία πίστευαν ότι τα αειθαλή δέντρα ήταν τα ξεχωριστά ιερά φυτά του θεού του ήλιου, Μπαλντρ.

Γερμανία 16^ος αιώνας

Παρ’ όλο που η συμβολική αξία των χριστουγεννιάτικων δέντρων προέρχεται από πολύ παλιά, πιο παλιά από την ύπαρξη του Χριστιανισμού, η Γερμανία παίρνει τα εύσημα για την πρωτοποριακή διακόσμηση των δέντρων, όπως την ξέρουμε τώρα. Λέγεται πως ο Μαρτίνος Λούθηρος, τον 16^ο αιώνα εμπνεύστηκε να βάλει κεριά πάνω στα δέντρα βλέποντας τον έναστρο λαμπερό ουρανό μέσα από τα κλαδιά ενός αειθαλούς δέντρου γυρίζοντας σπίτι του ένα χειμωνιάτικο απόγευμα. Έτσι, προκειμένου να αναπαραστήσει την σκηνή στην οικογένειά του, πήρε ορισμένα κλαδιά και τα στόλισε με κεριά.

Μεταξύ των χρόνων 1550–1609 στην Γερμανία, ο Χάνς Γκράινερ παρήγαγε γιρλάντες από γυάλινες χάντρες και τσίγκινες φιγούρες προκειμένου να κρεμαστού στα χριστουγεννιάτικα δέντρα. Οι γιρλάντες αυτές έγιναν τόσο δημοφιλής που ταλαντούχοι καλλιτέχνες ξεκίνησαν να παράγουν γυάλινες φυσητές φιγούρες από πηλό με τα αρχικά σχέδια να είναι στο σχήμα κάποιοι φρούτου ή ξηρών καρπών.

Το πρώτο δέντρο της Αμερικής και οι αντιδράσεις που επέφερε

Το πρώτο καταγεγραμμένο χριστουγεννιάτικο δέντρο στην Αμερική στήθηκε το 1741 στην Πενσιλβάνια και ήταν βασισμένο στο Γερμανικό. Ήταν μια ξύλινη πυραμίδα διακοσμημένη με κλωνάρια, κεριά και μικρά δώρα. Και ναι το να έχει κανονικά αναμμένα κεριά πάνω σε κάτι ξύλινο ήταν όσο επικίνδυνο όσο ακούγεται. Ευτυχώς όμως εκείνη την περίοδο τα χριστουγεννιάτικα δέντρα περιορίζονταν μόνο στους εξωτερικούς χώρους και στις εκκλησίες και είχαν πάντα κάποιον να τα προσέχει έχοντας κοντά του κουβάδες με νερό προκειμένου να σβήσει την τυχών πυρκαγιά.

Και πάλι όμως, το συνήθειο αυτό απορρίφθηκε καθέτως από μια πουριτανική θρησκευτική ομάδα συσχετίζοντάς το με τη λατρεία ορισμένων παγανιστικών θρησκειών.

Το πρώτο στολίδι της Αμερικής και η συσχέτισή του με τη Βασίλισσα Βικτόρια

Στα τέλη του 1840, η Βασίλισσα Βικτόρια αποφάσισε να γιορτάσει τα Χριστούγεννα με την οικογένειά της κατά τον τρόπου που τα γιόρταζε ο Γερμανός σύζυγός της∙ γύρω από ένα αειθαλές στολισμένο δέντρο, μεταμορφώνοντας έτσι την δεισιδαιμονία σε μόδα. Κατ’ αυτόν τον τρόπο όλοι οι πλούσιοι Αμερικάνοι την εποχή εκείνη βιάστηκαν να εφαρμοστούν στην αλλαγή αυτή.

Έτσι ξεκίνησε η τοπική παραγωγή χριστουγεννιάτικων στολιδιών. Το πρώτο γυάλινο στολίδι, όμως, φτιάχτηκε σχεδόν τρεις δεκαετίες μετά. Φτιάχτηκε το 1870 από τον Γουίλιαμ Ντε Μουθ στην Νέα Υόρκη.

Το πρώτο δέντρο στην Ελλάδα

Το πρώτο χριστουγεννιάτικο δέντρο στην Ελλάδα στολίστηκε στο σπίτι του διπλωμάτη Ιωάννη Παπαρρηγόπουλου στην Πλάκα το 1843. Το έλατο αυτό ξεπερνούσε τα δύο μέτρα και ήταν διακοσμημένο με κεράκια και στολίδια που είχε αγοράσει ο ίδιος από τη Ρωσία, σε ένα από τα πολλά ταξίδια του εκεί. Την παραμονή των Χριστουγέννων πολλοί Αθηναίοι επισκέφτηκαν τον διπλωμάτη προκειμένου να θαυμάσουν το δέντρο που έστεκε στη μεγάλη σάλα του σπιτιού του και να του ευχηθούν για τις γιορτές