Του Δρ. Ιωάννη Γκιτσάκη ( * )
Το κανονιστικό πλαίσιο λειτουργίας των επιχειρήσεων εκμίσθωσης Επιβατηγών Ιδιωτικής Χρήσης (Ε.Ι.Χ.) αυτοκινήτων με οδηγό, αποτελεί ίσως το τελευταίο παράδειγμα μιας σοβιετικού τύπου αντίληψης για την οικονομία και την επιχειρηματικότητα στην Ελλάδα. Ενός άκρατου κρατικού παρεμβατισμού που θέτει ανυπέρβλητα εμπόδια στη λειτουργία των ιδιωτικών επιχειρήσεων. Ένα κανονιστικό πλαίσιο ναρκοθετημένο -κυριολεκτικά- από ασφυκτικές περιοριστικές ρυθμίσεις που συνιστούν τον ορισμό της αντισυνταγματικότητας. Αποτελούμενο από ένα πλέγμα ευφάνταστων έως και παράλογων περιορισμών που έχουν έναν και μόνο σκοπό: Να λειτουργήσουν αποτρεπτικά και να καταστήσουν ιδιαιτέρως δυσχερή την άσκηση της συγκεκριμένης επιχειρηματικής τουριστικής δραστηριότητας. Για ποιο λόγο συμβαίνει αυτό και ποιοι ευνοούνται, νομίζω πως είναι προφανές.
Για να γίνει, λοιπόν, πλήρως αντιληπτό το είδος και το εύρος των περιοριστικών ρυθμίσεων που προβλέπονται από το ισχύον κανονιστικό πλαίσιο λειτουργίας των επιχειρήσεων εκμίσθωσης Ε.Ι.Χ. αυτοκινήτων με οδηγό, θα επιχειρήσω μία προβολή των περιορισμών αυτών σε ένα πολυτελές εστιατόριο. Θα περιγράψω δηλαδή το τι θα συνέβαινε, εάν ένας τουρίστας προσπαθούσε να κανονίσει ένα γεύμα με την παρέα ή την οικογένειά του σε ένα πολυτελές εστιατόριο δημοφιλούς ελληνικού νησιού, στο οποίο θα ίσχυαν οι ίδιες ακριβώς περιοριστικές ρυθμίσεις, με αυτές που ισχύουν όταν ο ίδιος τουρίστας προσπαθεί σήμερα να κανονίσει μία απλή τουριστική μεταφορά, όπως λ.χ. από το αεροδρόμιο προς το ξενοδοχείο του ή το αντίστροφο.
- Προκράτηση τραπεζιού τουλάχιστον δύο ώρες πριν από τη μετάβασή του στο εστιατόριο
Για να μπορέσει καταρχήν ο συγκεκριμένος τουρίστας να μεταβεί στο εστιατόριο και να γευματίσει, θα έπρεπε να είχε προβεί σε σχετική προκράτηση τραπεζιού τουλάχιστον δύο ώρες πριν από τη μετάβασή του σε αυτό. Ο συγκεκριμένος περιορισμός ίσως δεν ηχεί και τόσο παράδοξος για ένα πολυτελές εστιατόριο, καθώς σε πολλά ακριβά εστιατόρια είναι απαραίτητη η κράτηση τραπεζιού, ιδίως τα Σαββατοκύριακα. Το παράδοξο όμως είναι, πως στο συγκεκριμένο πολυτελές εστιατόριο, η προκράτηση είναι υποχρεωτική κάθε ημέρα και ώρα, δηλαδή ακόμα και όταν αυτό έχει διαθέσιμα τραπέζια ή είναι εντελώς άδειο.
Εάν λοιπόν ο τουρίστας του παραδείγματος μετέβαινε στο εστιατόριο χωρίς να έχει κάνει προκράτηση τραπεζιού δύο ώρες πριν, τότε ο ιδιοκτήτης του θα ήταν υποχρεωμένος να μην του επιτρέψει την είσοδο στο εστιατόριο, ακόμα και αν υπήρχαν διαθέσιμα τραπέζια. Θα ήταν υποχρεωμένος να του πει, πως θα πρέπει να περιμένει δύο ώρες προτού μπορέσει να εισέλθει στο εστιατόριο για να γευματίσει. Στην εύλογη απορία του τουρίστα, γιατί συμβαίνει αυτό, η απάντηση του ιδιοκτήτη του εστιατορίου θα ήταν πως αυτό προβλέπει η ελληνική νομοθεσία. Και πως αν επιθυμούσε να γευματίσει άμεσα, τότε θα έπρεπε να πάει στο «γυράδικο» που βρίσκεται απέναντι από το εστιατόριο, όπου θα μπορούσε να γευματίσει άμεσα, χωρίς να χρειαστεί να περιμένει δύο ώρες, διότι για τα «γυράδικα» δεν ισχύει η προκράτηση των δύο ωρών. Στην εύλογη απάντηση του τουρίστα, ότι δεν επιθυμεί να γευματίσει σε «γυράδικο», αλλά σε πολυτελές εστιατόριο, ενώ επιπλέον, το συγκεκριμένο «γυράδικο» είχε και ουρά τουλάχιστον 100 ατόμων που περίμεναν απ’ έξω για να εξυπηρετηθούν, η απάντηση του ιδιοκτήτη του εστιατορίου θα ήταν, πως δυστυχώς δεν μπορεί να κάνει τίποτα, διότι αυτό προβλέπεται από την ελληνική νομοθεσία και μάλιστα επ’ απειλή υψηλού διοικητικού προστίμου.
- Σύναψη έγγραφης σύμβασης μίσθωσης τραπεζιού ανάμεσα στο εστιατόριο και τον τουρίστα, στην οποία περιλαμβάνονται και προσωπικά δεδομένα του τελευταίου
Πέρα από την προκράτηση των δύο ωρών, ο συγκεκριμένος τουρίστας, προκειμένου να μπορέσει να εισέλθει στο εστιατόριο και να γευματίσει με την οικογένεια ή την παρέα του, θα έπρεπε να συνάψει και μία έγγραφη σύμβαση μίσθωσης τραπεζιού στο εν λόγω εστιατόριο, στην οποία μάλιστα ο νόμος απαιτεί να καταχωρηθούν και προσωπικά του δεδομένα, όπως τα πλήρη στοιχεία της ταυτότητας ή του διαβατηρίου του.
- Ανάρτηση της σύμβασης μίσθωσης τραπεζιού σε ένα ψηφιακό μητρώο του αρμόδιου Υπουργείου, δύο ώρες πριν από την είσοδο του τουρίστα στο εστιατόριο
Η ως άνω έγγραφη σύμβαση μίσθωσης τραπεζιού, ανάμεσα στο εστιατόριο και τον τουρίστα, θα έπρεπε να αναρτηθεί, από το σερβιτόρο που θα εξυπηρετούσε το συγκεκριμένο τουρίστα, και σε ένα ψηφιακό μητρώο του αρμόδιου Υπουργείου, και μάλιστα δύο ώρες πριν από την είσοδο του τουρίστα στο εστιατόριο για να γευματίσει. Άλλως, το εστιατόριο θεωρείται ότι «υποκλέπτει» τη συγκεκριμένη υπηρεσία εστίασης από τα «γυράδικα» της περιοχής. Και κινδυνεύει με την επιβολή διοικητικού προστίμου ύψους 3.000 ευρώ για τον ιδιοκτήτη του εστιατορίου και 3.000 ευρώ για το σερβιτόρο. Καθώς και με «λουκέτο» στο εστιατόριο για 30 έως και 90 ημέρες και μάλιστα στην καρδιά της θερινής τουριστικής περιόδου.
- Πρόβλεψη ελάχιστης κατανάλωσης στο εστιατόριο, με ΚΥΑ των αρμόδιων Υπουργών, και μάλιστα σε τιμές κατά πολύ υψηλότερες από αυτές που θα καθόριζε ο ιδιοκτήτης του πολυτελούς εστιατορίου
Εάν λοιπόν ο συγκεκριμένος τουρίστας κατάφερνε να ολοκληρώσει με επιτυχία τις παραπάνω διαδικασίες και καθόταν επιτέλους στο τραπέζι του πολυτελούς εστιατορίου για να γευματίσει, τότε θα ερχόταν αντιμέτωπος με την προβλεπόμενη ελάχιστη κατανάλωση στο εστιατόριο, η οποία θα καθοριζόταν με ΚΥΑ των αρμόδιων Υπουργών και μάλιστα σε τιμές διπλάσιες ή και τριπλάσιες από αυτές που θα καθόριζε ο ιδιοκτήτης του πολυτελούς (και ήδη ακριβού) εστιατορίου.
Στην εύλογη απορία του, γιατί θα έπρεπε να πληρώσει ένα τόσο υψηλό ποσό ως ελάχιστη κατανάλωση, ενώ αυτός θα ήθελε να παραγγείλει μόνο ένα πιάτο φαγητό για κάθε μέλος της οικογένειάς του, η απάντηση του ιδιοκτήτη του εστιατορίου θα ήταν ότι, δυστυχώς, η εφαρμοστέα ΚΥΑ έχει προβλέψει ελάχιστη κατανάλωση που αντιστοιχεί σε τρία πιάτα για κάθε άτομο και ότι δεν μπορεί να χρεώσει χαμηλότερο ποσό από την προβλεπόμενη ελάχιστη κατανάλωση, ακόμα και αν ο συγκεκριμένος τουρίστας ήθελε να παραγγείλει μόνο μία σαλάτα. Ενώ, επιπλέον, θα του επισήμαινε και ότι ήταν πολύ τυχερός που επέλεξε το συγκεκριμένο νησί για τις διακοπές του, διότι αν είχε επιλέξει την Κρήτη, την Εύβοια ή κάποιον προορισμό της ηπειρωτικής Ελλάδας, τότε οι τιμές που θα πλήρωνε για να γευματίσει σε ένα αντίστοιχο πολυτελές εστιατόριο, θα ήταν -εκ του νόμου- σχεδόν τριπλάσιες από τις ήδη υπερβολικά υψηλές τιμές του δικού του εστιατορίου.
- Πρόβλεψη ελάχιστης χρονικής διάρκειας τριών ωρών για τη δέσμευση του κάθε τραπεζιού στο εστιατόριο, προτού να μπορεί το τραπέζι να διατεθεί σε άλλον πελάτη
Και αν τελικά ο συγκεκριμένος τουρίστας με την οικογένεια ή την παρέα του ολοκλήρωναν το γεύμα τους στο εστιατόριο σε μία ή μιάμιση ώρα, ο ιδιοκτήτης του εστιατορίου δεν θα μπορούσε να διαθέσει το συγκεκριμένο τραπέζι σε άλλον πελάτη, προτού περάσουν τρεις ώρες από την είσοδο του προηγούμενου πελάτη στο εστιατόριο, ώστε να ολοκληρωθεί η προηγούμενη μίσθωση τραπεζιού. Δηλαδή, παρά το γεγονός ότι έξω από το εστιατόριο θα υπήρχαν και άλλοι πελάτες σε αναμονή, το εστιατόριο δεν θα μπορούσε να τους εξυπηρετήσει, παρόλο που θα είχε άδειο και διαθέσιμο τραπέζι, καθώς το συγκεκριμένο τραπέζι θα παρέμενε δεσμευμένο από τον προηγούμενο πελάτη, για τρεις ώρες συνολικά. Οι πελάτες στην αναμονή, λοιπόν, θα έπρεπε να περιμένουν μέχρι να παρέλθουν οι τρεις ώρες της δέσμευσης του συγκεκριμένου τραπεζιού, προτού μπορέσουν να εισέλθουν στο εστιατόριο για να γευματίσουν.
- Οι πελάτες του εστιατορίου θα μπορούσαν, κατά τη διάρκεια του γεύματός τους, να υποβληθούν σε έλεγχο από τα αρμόδια αστυνομικά όργανα
Και αν όλα όσα προαναφέρθηκαν ακούγονται ήδη απίστευτα και εξωφρενικά, το καλύτερο το άφησα για το τέλος. Εκεί λοιπόν που ο συγκεκριμένος τουρίστας απολαμβάνει επιτέλους το γραφειοκρατικό και πανάκριβο (με ευθύνη του Κράτους) γεύμα του στο εν λόγω πολυτελές εστιατόριο, μπορεί να βρεθεί αντιμέτωπος με έλεγχο της αστυνομίας ή της αγορανομίας στο συγκεκριμένο εστιατόριο, προκειμένου να διαπιστωθεί αν αυτό «υποκλέπτει» τις υπηρεσίες εστίασης των «γυράδικων» της περιοχής.
Φανταστείτε λοιπόν έναν τουρίστα, που απολαμβάνει το γεύμα του με την οικογένεια ή την παρέα του σε ένα πολυτελές εστιατόριο, και ξαφνικά έρχεται η αστυνομία, διακόπτει το γεύμα του και αρχίζει να τον «ανακρίνει», για να μάθει το πως κανόνισε το γεύμα του στο συγκεκριμένο εστιατόριο, πότε το κανόνισε και πόσα του είπαν από το εστιατόριο ότι θα πρέπει να πληρώσει για αυτό.
Φανταστείτε, η αστυνομία να αφαιρεί το κινητό τηλέφωνο του τουρίστα, προκειμένου να αναζητήσει την εφαρμογή (application) με την οποία κανόνισε το γεύμα του στο συγκεκριμένο εστιατόριο, για να μπορέσει να ελέγξει το πότε έγινε η κράτηση ή αν τυχόν συμφωνήθηκε τιμή κατώτερη της ελάχιστης κατανάλωσης.
Φανταστείτε αυτό το περιστατικό να συμβαίνει σε έναν ξένο τουρίστα, ο οποίος επέλεξε για τις διακοπές του μια χώρα ηγέτιδα στον παγκόσμιο τουρισμό.
Ακόμα χειρότερα, φανταστείτε αυτό το περιστατικό να συμβαίνει σε ανήλικους (εφήβους) ξένους τουρίστες, οι οποίοι ήρθαν για διακοπές στη χώρα μας, μόνοι τους ή με τους γονείς τους. Σκεφτείτε το πόσο θα τρομοκρατηθούν αυτά τα παιδιά από όλη αυτή τη διαδικασία του ελέγχου και της «ανάκρισης» και πόσο θα ανησυχήσουν οι (μη παρόντες στο έλεγχο) γονείς τους, οι οποίοι ενδεχομένως να «ανακριθούν» και αυτοί τηλεφωνικά, προκειμένου τα αστυνομικά όργανα να αποσπάσουν (ή καλύτερα να εκμαιεύσουν) τις ζητούμενες πληροφορίες.
Σας φαίνονται όλα τα παραπάνω, απίστευτα, αδιανόητα, και εξωφρενικά;
Σας δημιουργούν την εικόνα μιας εντελώς τριτοκοσμικής χώρας και όχι μιας χώρας που διαθέτει το πέμπτο ισχυρότερο brand name στον παγκόσμιο τουρισμό;
Καλώς ήλθατε, λοιπόν, στο θαυμαστό κόσμο των επιχειρήσεων εκμίσθωσης Ε.Ι.Χ. αυτοκινήτων με οδηγό και στη ρουτίνα της καθημερινής επιχειρηματικής τους πραγματικότητας. Στον κόσμο του απόλυτου ελληνικού τουριστικού παραλογισμού.
Για να μπορέσει λοιπόν ένας τουρίστας να κανονίσει μία απλή μεταφορά με Ε.Ι.Χ. αυτοκίνητο με οδηγό, όπως λ.χ. από το αεροδρόμιο στο ξενοδοχείο του ή το αντίστροφο, η ισχύουσα νομοθεσία προβλέπει τα ακόλουθα:
- Εάν βρίσκεται σε κάποιο ελληνικό νησί, πλην της Κρήτης και της Εύβοιας, τότε θα πρέπει να κάνει προκράτηση τουλάχιστον δύο ώρες πριν από τη μεταφορά του (άρθρο 2 παρ. 2 της ΚΥΑ 154785/2023).
- Θα πρέπει να συνάψει μία έγγραφη σύμβαση με την επιχείρηση εκμίσθωσης του Ε.Ι.Χ. αυτοκινήτου με οδηγό, στην οποία θα πρέπει να αναγράψει και προσωπικά του δεδομένα, όπως τα πλήρη στοιχεία της ταυτότητας ή του διαβατηρίου του (παράγραφος 2 της ΚΥΑ 50427/2440/2018).
- Η επιχείρηση εκμίσθωσης Ε.Ι.Χ. με οδηγό θα πρέπει να αναρτήσει τη σύμβαση μίσθωσης στην ψηφιακή πλατφόρμα του Υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών δύο ώρες πριν από την εκτέλεση της συγκεκριμένης μεταφοράς (άρθρα 18 και 20 ν. 4530/2018).
- Για τη μεταφορά αυτή προβλέπεται ελάχιστο μίσθωμα 36 ευρώ για τα νησιά, πλην Κρήτης και Εύβοιας, και μόνο για την περίοδο από την 1η Απριλίου έως και την 31η Οκτωβρίου. Και ελάχιστο μίσθωμα 82 ευρώ για την Κρήτη, την Εύβοια και την ηπειρωτική Ελλάδα καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους, καθώς και για τα άλλα νησιά για το υπόλοιπο του έτους (ΚΥΑ 2546/1683/2020).
- Για τη μεταφορά αυτή προβλέπεται ελάχιστη χρονική διάρκεια τριών ωρών, για την Κρήτη, την Εύβοια και την ηπειρωτική Ελλάδα. Ενώ για τα υπόλοιπα νησιά και μόνο για την περίοδο από την 1η Απριλίου έως και την 31η Οκτωβρίου, η ελάχιστη χρονική διάρκεια είναι 30 λεπτά (περίπτωση 1, της υποπαραγράφου Η2, της παραγράφου Η, του άρθρου πρώτου του ν. 4093/2012).
Οι επιχειρήσεις εκμίσθωσης Ε.Ι.Χ. αυτοκινήτων με οδηγό εξυπηρετούν τον ελληνικό τουρισμό και τον τουρισμό πολυτελείας, προσφέροντας ποιοτικές υπηρεσίες, που απευθύνονται ιδίως σε τουρίστες υψηλής οικονομικής δυνατότητας, συμβάλλοντας έτσι στην επίτευξη του στόχου της προώθησης του τουρισμού πολυτελείας στην Ελλάδα.
Παράλληλα, όπως αναφέρεται και στις αιτιολογικές εκθέσεις των νόμων 4093/2012 και 4512/2018, οι υπηρεσίες που παρέχουν οι ως άνω επιχειρήσεις, εξυπηρετούν το δημόσιο συμφέρον και συγκεκριμένα, την αναβάθμιση του προσφερόμενου τουριστικού προϊόντος και την κάλυψη των νέων αναγκών που έχουν δημιουργηθεί στην τουριστική αγορά. Ενώ, ειδικά για τα νησιά, τα οποία κατά την τουριστική περίοδο υποδέχονται το μεγαλύτερο μέρος των τουριστών, οι υπηρεσίες των επιχειρήσεων αυτών καλύπτουν, επιπλέον, την έλλειψη μέσων μαζικής μεταφοράς και τις ανάγκες των νησιών για εσωτερικές μετακινήσεις, έτσι ώστε να εξυπηρετείται ο μεγάλος αριθμός τουριστών.
Είναι, λοιπόν, αδιανόητο, μια τέτοια νόμιμη επιχειρηματική τουριστική δραστηριότητα, να ναρκοθετείται ουσιαστικά από το Κράτος, με την πρόβλεψη ενός ασφυκτικού κανονιστικού πλαισίου λειτουργίας και ενός πλέγματος δυσανάλογων διοικητικών κυρώσεων και προστίμων, που λειτουργούν αποτρεπτικά και καθιστούν ιδιαιτέρως δυσχερή έως και απαγορευτική την άσκησή της. Κάτι που προφανώς αντιβαίνει, όχι μόνο στο Ελληνικό Σύνταγμα και στο δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά και στο ίδιο το δημόσιο συμφέρον (της προώθησης και ανάπτυξης του τουρισμού), προς βλάβη του ελληνικού τουρισμού και της εθνικής οικονομίας. Είναι πράγματα ανεπίτρεπτα για μία κατεξοχήν τουριστική χώρα όπως η Ελλάδα, στην οποία ο τουρισμός αντιπροσωπεύει πάνω από το 20% του ΑΕΠ της. Και πράγματα αδιανόητα για ένα κράτος μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης και για μία κυβέρνηση που δηλώνει φιλελεύθερη και φιλική προς την επιχειρηματικότητα και τις επενδύσεις.
(*) Ο Δρ. Ιωάννης Γκιτσάκης (twitter @gitsakis) είναι Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω στη Θεσσαλονίκη, με ειδίκευση στις Δημόσιες Συμβάσεις και στις Συμβάσεις Παραχώρησης και ΣΔΙΤ, Διδάκτωρ Διοικητικού Δικαίου και Σύμβουλος Επενδύσεων και Τουριστικών Επιχειρήσεων.
