«Κολυμπά» αμέριμνη δίπλα στην Πάτμο, στην Κάλυμνο και στην Κω. Λιγότερο γνωστή, εξίσου όμορφη όμως, είναι μία από τις δώδεκα στεριές του συμπλέγματος της Δωδεκανήσου, ένα από τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου που το πέλαγος προίκισε με κρυφά χαρίσματα.
Ξεχωρίζει για το ομαλό γεωμορφολογικό της ανάγλυφο που της προσδίδει μια ηρεμία πρωτόγνωρη. Σπαρμένη με χαμηλούς λόφους, δαντελωτές ακτές, μικρά νησιά ολόγυρα και με την ανθρώπινη παρουσία να δραστηριοποιείται με αργούς, ευτυχώς, ακόμα ρυθμούς, δίνει την εντύπωση ενός μικρού παράδεισου για όσους αποζητούν διακοπές χαμηλών... τόνων, ξεκούραση και «αποτοξίνωση» από τις εντάσεις της καθημερινότητας. Παραδοσιακά χωριά και γραφικά ψαροχώρια, πεντακάθαρες παραλίες και ενδιαφέρουσα ενδοχώρα... Η Λέρος μοιάζει να τα έχει όλα!
Μόνο που πρέπει να αφεθείς σε νέες αναζητήσεις πέρα απ' τα καθιερωμένα, να κοιτάξεις με διαφορετική ματιά γύρω σου, να θυμηθείς ό,τι έχεις ξεχάσει, να ζήσεις στιγμές απλές, γνήσια νησιώτικες.
Το Λακκί, το λιμάνι του νησιού, που είναι και το σημείο αποβίβασής σας, θεωρείται ένα από τα μεγαλύτερα και ασφαλέστερα φυσικά λιμάνια της Μεσογείου και δικαιολογημένα οι Ιταλοί το προόριζαν για έναν από τους σημαντικότερους ναύσταθμους του στόλου τους στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου. Αν και η ιταλική κυριαρχία στα Δωδεκάνησα έχει τερματισθεί εδώ και παραπάνω από μισό αιώνα, τα κτίρια φανερώνουν ακόμα στην αρχιτεκτονική τους μορφή τις επιρροές των Λατίνων.
Οι φαρδείς δρόμοι, η υποδειγματική ρυμοτομία του οικισμού, η καλή τουριστική υποδομή, αλλά και οι δύο από τις καλύτερες παραλίες του νησιού -το Κουκούλι και οι Μερικιές- που βρίσκονται εδώ, μεταμορφώνουν το Λακκί σε σημαντικό πόλο έλξης των επισκεπτών. Το καμάρι των Λέριων είναι η εκκλησία του Αγ. Ιωάννη του Θεολόγου στον δρόμο για Γούρνα, ένα σημαντικό ιστορικό βυζαντινό μνημείο μεγάλης συναισθηματικής αξίας για τους ντόπιους αλλά και με σπάνιας αξίας ψηφιδωτά.
Καλό το Λακκί, όμως εδώ την παράσταση κλέβει αναμφίβολα η Αγία Μαρίνα, το δεύτερο λιμάνι του νησιού και σημερινή πρωτεύουσα. Τα δυο λιμάνια συνδέονται μεταξύ τους με ένα στενάχωρο και σε αρκετά σημεία επικίνδυνο δρόμο που χρειάζεται προσοχή. Η νησιώτικη πολιτεία αποτελεί μαζί με τον Πλάτανο ένα ενιαίο οικιστικό σύνολο που καθώς ξεδιπλώνει τις λευκές γειτονιές του αγκαλιάζει το λόφο Απιτύκι όπου και βρίσκεται το φημισμένο μεσαιωνικό κάστρο. Νότια του κάστρου ξεδιπλώνει την όμορφη ακτή του το γραφικό Παντέλι με τις ψαροταβέρνες και τα καΐκια του.
Σε απόσταση αναπνοής η καθαρή, πολυσύχναστη ωστόσο παραλία Βρωμόλιθος, μαζεύει κάθε χρόνο όλο και περισσότερο κόσμο. Εδώ βρίσκονται αρκετά συγκροτήματα ενοικιαζόμενων δωματίων σε ελάχιστη απόσταση από τη θάλασσα γι' αυτό και η περιοχή προτείνεται για οικογενειακές διακοπές. Το απογευματάκι με τη δροσούλα, μην παραλείψετε μια βόλτα στις ασπρισμένες νησιώτικες γειτονιές του Πλάτανου, και να θυμάστε: όσο πιο βαθιά εισχωρήσετε στον παλιό οικισμό τόσο πιο αυθεντικές εικόνες θα αντικρίσετε, διάθεση για περπάτημα να υπάρχει...
Στη συνέχεια θα ανηφορίσετε για τους ανεμομύλους όπου θα απολαύσετε το καλύτερο ηλιοβασίλεμα του νησιού.
Ο κοντινός οικισμός Κριθώνι μαζί με την Αλίντα, μοιράζεται την αγκαλιά του μεγάλου φιλόξενου κόλπου. Η περιοχή τα τελευταία χρόνια γνωρίζει έντονη ανάπτυξη χωρίς βέβαια -και ευτυχώς- να μπορεί ακόμη να συγκριθεί με αυτήν των τουριστικών γειτονικών νησιών. Στο Κριθώνι θα επισκεφθείτε το νεοκλασικό αρχοντικό «Πατριαρχείο», την εκκλησία του Αγ. Σωφρονίου, ενώ στα Αλίντα τον πύργο Μπελένη που σήμερα στεγάζει το Λαογραφικό Μουσείο. Και στα δύο παραθαλάσσια χωριά υπάρχουν ξενοδοχεία, πολλά ενοικιαζόμενα δωμάτια και καλές ταβέρνες.
Ιστορικές μνήμες
Για να σχηματίσετε μια ολοκληρωμένη εικόνα για την περιοχή, θα πρέπει ν' ανηφορίσετε έως την είσοδο του κάστρου που δεσπόζει στον λόφο Απιτύκι πάνω από την Αγ. Μαρίνα, όπου οδηγεί ασφάλτινος δρόμος. Στη στιβαρή πύλη του περήφανου βιγλάτορα μπορείτε να ανεβείτε και από ανηφορικό μονοπάτι με 500 σκαλιά. Από εδώ η θέα στις ακτές της Λέρου, την απεραντοσύνη του Αιγαίου και τα παράλια της Μικράς Ασίας είναι πέρα από κάθε σχόλιο. Αν βρεθείτε στο νησί στις 15 και 23 Αυγούστου, τότε που γιορτάζει η Παναγία του Κάστρου, θα παρακολουθήσετε την περιφορά της χρυσοσκάλιστης εικόνας (θεωρείται έργο του Ευαγγελιστή Λουκά) στις πολεμίστρες. Ο ναός κτίσθηκε το 1669, ενώ το περίτεχνο τέμπλο του είναι έργο του 1745.
Η κατασκευή του κάστρου άρχισε από τους Βυζαντινούς τον 7ο αι. και ολοκληρώθηκε από τους Ιππότες του τάγματος του Αγ. Ιωάννη της Ρόδου και τους Βενετσιάνους. Ανάμεσα στις πολλές ιστορίες που ακόμα συζητιούνται για το στιβαρό καστέλι είναι αυτή του πειρατή Αλί Γκαμάλ που το πολιόρκησε το 1506. Οι κάτοικοι του νησιού έντρομοι ζήτησαν προστασία πίσω από τα τείχη. Δυστυχώς οι έμπειροι πολεμιστές ήταν ελάχιστοι. Ετσι, για να παραπλανήσουν τους εισβολείς οι νησιώτες, ντύθηκαν ιππότες και βγήκαν στις επάλξεις. Οι πειρατές αντικρίζοντας αυτό το πλήθος των δήθεν ετοιμοπόλεμων υπερασπιστών, αποφάσισαν να μη διακινδυνεύσουν το τελικό ρεσάλτο και έφυγαν άπρακτοι.
Πολεμικό Μουσείο: Με τη συνθηκολόγηση της Ιταλίας τον Σεπτέμβριο του 1943, οι Γερμανοί επιχείρησαν να καταλάβουν τα Δωδεκάνησα που βρίσκονταν στον έλεγχο των πρώην συμμάχων τους. Στο Λακκί, στο λιμάνι, στις 26 του ιδίου μήνα, βυθίζεται από γερμανικά βομβαρδιστικά το ελληνικό αντιτορπιλικό «Βασίλισσα Ολγα», το οποίο υπαγόταν στον αγγλικό στόλο της Μεσογείου. Ακολουθούν ανελέητοι βομβαρδισμοί εναντίον της Λέρου που διήρκησαν σχεδόν 2 μήνες και εν τέλει απόβαση πολεμικών δυνάμεων σε μια προσπάθεια των Γερμανών να καταλάβουν το νησί.
Οι μάχες ήταν εξαιρετικά σκληρές, διήρκεσαν πέντε μέρες και σημάδεψαν την ιστορία της περιοχής. Οι μάχες αυτές ενέπνευσαν τον Αγγλο συγγραφέα Alistair MacLean στο βιβλίο «Τα κανόνια του Ναβαρόνε» που αργότερα έγιναν μεγάλη κινηματογραφική και βραβευμένη με Οσκαρ επιτυχία.
Στις 16 Νοεμβρίου του 1943 το νησί πέφτει στα χέρια των ναζί και παραμένει μέχρι την παράδοσή του στους Αγγλους, το 1945.
Στο Λακκί βρίσκεται το μνημείο των νεκρών ναυτικών του ελληνικού πολεμικού πλοίου «Βασίλισσα Ολγα». Τα ιταλικά τσιμεντένια οχυρά και τούνελ που χρησιμοποίησαν οι Αγγλοι για την άμυνα του νησιού είναι 18. Τα σημαντικότερα βρίσκονται στο Μπλεφούτι, τη Σκουμπάρδα, την Πατέλλα και το Διακόπι.
Στο τούνελ Μερικιάς βρίσκεται το Πολεμικό Μουσείο Λέρου, ένα από τα πιο αξιόλογα του είδους στην Ελλάδα. Στον χώρο του μουσείου φιλοξενούνται πολλά αντικείμενα εποχής, όπλα, κανόνια, στολές, βόμβες, τορπίλες, έγγραφα κ.ά., ενώ η ξενάγηση ολοκληρώνεται με τη βοήθεια οπτικοαουστικού υλικού. Το μουσείο είναι ανοικτό στο κοινό καθημερινά (www.leros-museums.gr/tunnel).
Οι ομορφότερες παραλίες
Οπαραλιακός δρόμος, στενός και πολυσύχναστος, οδηγεί από την Αγία Μαρίνα στα παραλιακά θέρετρα Αλίντα και Κριθώνι. Εδώ, δίπλα στην αμμουδιά και πάνω στον δρόμο, βρίσκονται στη σειρά παραταγμένα ξενοδοχεία, δωμάτια, μίνι μάρκετ και καφετέριες. Μετά την Αλίντα ο δρόμος προσεγγίζει τις δίδυμες παραλίες στη θέση Δυολισκάρια που συνήθως λόγω την παραλιακών καφέ μαζεύουν τον νεαρόκοσμο. Με ενοικιαζόμενο βαρκάκι θα ανακαλύψετε το απόμερο ακρογιάλι Κρυφός. Λίγο νοτιότερα από το λιμανάκι στο Παντέλι, διαγράφεται η παραλία Βρωμόλιθος με σκούρα άμμο και βοτσαλάκι. Ολόγυρα υπάρχουν σπίτια και ενοικιαζόμενα δωμάτια μερικά από τα οποία είναι πάνω στο κύμα.
Πιο ήσυχα είναι στις ακρογιαλιές Βελανίδι, Τουρκοπήγαδο, Αγιος Γιώργης και Βουρλίδια όπου οδηγούν μονοπάτια ή στενοί χωματόδρομοι.
Στη δυτική πλευρά του νησιού, βόρεια από το λιμάνι στο Λακκί, συναντάμε τον όρμο της Γούρνας που διαθέτει μια αμμουδερή παραλία με αρμυρίκια και ταβερνάκι. Εύκολα από εδώ θα πάτε στο εκκλησάκι του Αγίου Ισιδώρου, που είναι κτισμένο πάνω σε μια ξέρα μέσα στη θάλασσα -πιθανόν στη θέση όπου υπήρχε αρχαίος ναός- και αποτελεί ένα από τα πιο χαρακτηριστικά σημεία της Λέρου. Στο βόρειο άκρο του νησιού (8 χλμ. από Αγία Μαρίνα) βρίσκεται το αεροδρόμιο του νησιού και το χωριό Παρθένι. Στον βαθύ όρμο εδρεύει το μεγαλύτερο αγκυροβόλιο ψαράδικων καϊκιών του νησιού, ενώ έντονη είναι η παρουσία του στρατού. H περιοχή πήρε το όνομά της από το ιερό της Παρθένου Αρτέμιδος που υπήρχε εδώ κατά την αρχαιότητα.
Από το Παρθένι θα προσεγγίσετε εύκολα τη γνωστή παραλία με τον ομώνυμο οικισμό Μπλεφούτι.
Νότια από το Λακκί ανοίγεται ο κόλπος του Ξηρόκαμου. Διαθέτει μια απλωτή αμμουδερή ακτή, ενώ υπάρχουν ταβέρνες και ενοικιαζόμενα δωμάτια σε μικρή απόσταση από την ακρογιαλιά. Ασφάλτινος δρόμος οδηγεί στην «Παναγία Καβουράδαινα», μια μικρή εκκλησία κτισμένη στο κοίλωμα βράχου κοντά στη θάλασσα. Το όνομά της πήρε, σύμφωνα με τη λαϊκή παράδοση, όταν η θαυματουργή -όπως πιστεύουν εικόνα της Παναγιάς- βρέθηκε από έναν ψαρά που ψάρευε καβούρια.
Σε ελάχιστη απόσταση από τις ακτές της Λέρου και ανάμεσα στα νησιά Λειψοί (βόρεια) και Κάλυμνος (νότια), βρίσκονται διάσπαρτα δεκάδες ακατοίκητα νησιά και βραχονησίδες που αξίζει να τα επισκεφθείτε με εκδρομικό σκάφος το οποίο φεύγει καθημερινά από Αγία Μαρίνα.
Fast Info
Εκκλησιαστικό μουσείο: Στην είσοδο του κάστρου πλάι στον ναό της Παναγιάς λειτουργεί αξιόλογο εκκλησιαστικό μουσείο. Στις τέσσερις αίθουσές του εκτίθενται σπάνιες εικόνες, βαρύτιμα σκεύη, βιβλία, άμφια, χειρόγραφα κ.ά Είναι ανοικτό καθημερινά.
Οι αγιογραφίες των εξόριστων: Στο Παρθένι, στην εκκλησία της Αγίας Κιουράς Ματρώνας θα δείτε τις καταπληκτικές αγιογραφίες του Χ. Τσακίρη, του Τάκη Τζανετέα και του Αντώνη Καραγιάννη, που ήταν εδώ εξόριστοι κατά τη διάρκεια της δικτατορίας των συνταγματαρχών το 1970.
Αρχαιολογικο Μουσείο: Θα το βρείτε στην Αγία Μαρίνα πλάι στο δημοτικό σχολείο πάνω στον δρόμο που συνδέει το λιμάνι με τον Πλάτανο. Εδώ εκτίθενται ευρήματα διαφόρων ιστορικών περιόδων από ανασκαφές σε όλο το νησί, όπως μαρμάρινες επιγραφές, ψηφιδωτά, νομίσματα και αγγεία.
Εφημερίδα Έθνος
